انواع چشم عروسک
دنیای عروسک ها تنوعی به درازای تنوع در فرهنگ.زبان.گویش.پوست و نژاد ما انسان ها دارد و مهمترین عامل ارتباطی بین ما و عروسک از درون چشم عروسک شکل میگیرد. بدون شک چشم عروسک نقطه کلیدی برای ارتباط با مخاطب است و همچنین نقش دیگر اعضای بدن عروسک نیز بسیار مهم است .
نگاهی به انواع چشم (شناخت نویسنده) در بازار ایران و جهانی در این مقاله مورد توجه قرار گرفته. امید داریم قدمی در شناخت و استفاده بهتر هنرمندان و علاقه مندان به این هنر برداریم.
چشم گرد پشت تخت
چشم گرد که به نام های مختلفی در بازارهای هدف شناخته می شود (لپه ای-فندقی-نیم گرد-مرواریدی) و از شکل نیم کروی تشکیل شده که پشت آن تخت و برای انجام چسب کاری مناسب است و روی قسمت کروی معمولا به صورت براق برای انعکاس نور استفاده می شود.. معمولا رایج برای استفاده عروسک های اقتصادی و تولید انبوه با سرعت تولید بالا در کارگاه ها و همچنین برای کارهای هنری استفاده می شود. رنگ مشکی معمول است و در مواردی ممکن است از رنگ های دیگر استفاده شود.
معمولا از سایزهایی با قطر 2میلیمتر تا 10 میلیمتر را به اسم لپه ای میشناسند و اندازه های بزرگتر آن ممکن است تا 40 میلیمتر و بیشتر تولید شود ولی در بازار بیشتر سایزهای لپه ای پرطرفدار است .به دلیل مشکل بودن شمارش این چشم ها در بعضی مناطق به صورت کیلویی به فروش می رسند-.
چسب پذیری این محصول بر روی انواع پارچه عروسک و همچنین قیمت پایین محصول و در دسترس بودن آن باعث شده همیشه در سبد هر عروسک سازی از آن استفاده شود. باید یادآور شد که بسیاری از کشورهای پیشرفته واردات عروسک هایی با این نوع چشم رو ممنوع اعلام کرده اند زیرا توسط کودک ممکن است کنده شده و بلعیده شود که برای این منظور بیشتر از (چشم ایمنی safety eyes) استفاده می شود.
چشم ایمنی یا پیچی
و اما چشم های ایمنی که خود به دسته های مختلفی تقسیم بندی می شوند مانند (پیچی-لیزری واشر رنگی – پیچی پشت رنگ شده – پیچی شیشه ای و….)
اساس این چشم ها همانند اسمشان از امنیتشان سرچشمه میگرد. ساختار کلی این نوع چشم برای ایمنی بیشتر کودک هنگام بازی با عروسک طراحی شده چنان چه کودک با فشار بر چشم عروسک و تلاش برای کندن آن از عروسک مقامت بالایی داشته باشد تا سختر جدا شود و ایمنی کودک حفظ شود.
ساختار آن ترکیبی از دو قسمت که بخش اول قسمت نمایان چشم همانند چشم های گرد و لپه ای است و قسمت دوم آن بخش استوانه ای شیار دار پیچ است که این بخش قبل از پر شدن الیاف داخل عروسک داخل پارچه می رود و سپس با واشر قفل مخصوص آن از طرف دیگر پارچه محکم میشود. ارتفاع شیارهای پیچ برای قرارگیری پارچه هایی با زخامت های مختلف در نظر گرفته شده است.
عمده استفاده این نوع پیچ ها در عروسک های باکیفیت و رده بالای بازار و یا عروسک های کاموایی کوچک که فضای چسب خور کمی دارند قابل استفاده است. تا کمی پیش تولید آن فقط خارج از ایران انجام میشد ولی در حال حاضر توسط پامدا در سایزهای مختلف در بازار ایران در دسترس است
چشم عروسک ایمنی رنگی که به صورت های مختلف و انواع مختلف تولید می شود. ساختار کلی این نوع از چشم های ایمنی همانند چشم پیچی مشکی است به علاوه یک لایه شفاف دور آن که می تواند رنگ کلی چشم را تعیین کند . اسامی مختلفی برای این نوع چشم به کار برده میشود که هنوز اسم مشترک و رسمی برای آن انتخاب نشده است که ما آن را فعلا چشم لیزری واشردار مینامیم.
در بعضی از انواع آن از یک واشر برای انتخاب رنگ دور سیاهی چشم استفاده می شود و با عوض کردن واشر رنگ آن به راحتی قابل تغییر است و در بعضی دیگر به صورت رنگ شده با رنگ صنعتی آماده شده است.
می توان این نوع چشم ها رو برای کارهای لوکس و گرون قیمت در نظر گرفت زیرا وجهه بسیار زیبایی با تنوع رنگی به عروسک های فانتزی می دهد. این نوع چشم جزو چشم های عروسکی وارداتی و بسیار گرون قیمت بازار بوده و استفاده از آن رایج نبوده است. پامدا اولین تولیدکننده داخلی این نوع چشم در ایران با قیمت بسیار نازل تر این محصول را روانه بازار و جایگزینی برای چشم های لامپی در آینده ای نه چندان دور خواهد بود…
چشم عروسک متحرک
این نوع چشم عروسک از پرطرفدارهای بازار است. بدون شک هر عروسک سازی در وسایل خود از این محصول استفاده می کند. این نوع چشم در شکل های متداول دایرهای بیشتر استفاده میشود ولی شکل بیضی آن هم موجود است.معمولا یک عدسی مشکی داخل یک کیسه باد کرده شبیه روکش قرص های داروخانه قرار میگیرد و داخل فضای خالی آن تکان میخورد تا با تکان دادن عروسک به حرکت در بیاید از این رو چشم متحرک نامیده میشود و روش اتصال آن هم از طرف پشت تخت این چشم به صورت چسب مایع است.
چشم عروسک چاپی
این نوع چشم عروسک معمولا در شکل های بیضی تولید میشود و بسته به نیاز مشتری روی آن با دستگاه های مخصوص چاپ خورده میشود که گاه ممکن است تک رنگ و یا چند رنگ باشد. در گذشته استفاده از این چشم بسیار متداولتر بود اما با ورود چشم های رنگی براق کمی ار محبوبیت آن کاسته شد ولی همچنان در عروسک های خاص از آن استفاده میشود.
پشت این نوع چشم تخت و معمولا در عروسک های شخصیت های معروف کارتونی استفاده میشود که البته برخی از این شخصیت ها دگر معروفیت گذشته را ندارند مانند توییتی . تام و جری . پلنگ صورتی. و غیره. از محبوب های بازار میتوان به چشم قورباعه ای یا بره ناقلا اشاره کرد.
چشم عروسک لنزی
این نوع چشم بیشتر برای داخل صورت عروسک و به صورتی که دور چشم ها داخل گوشت صورت عروسک پنهان شود ساخته شده است که اکثرا برای حرفه ای ها یا هنرمندانی که کار چهره حرفهای و طبیعی انجام می دهند مناسب است.
چشم عروسک رزینی
و اما در دسته عروسک های خمیری میرسیم به چشم های رزینی که محبوبیت خاصی در بین خمیری سازان داره و به دلیل تولید انبوه و بدون پیچیدگی در دسترس همه قرار گرفته است و با تنوع بسیار بالا در چاپ طرح زیر و همچنین پشت چسب دار بودن از استقبال خوبی بهره می برد. تولید این نوع چشم هم چند وقتی است در ایران رشد داشته و انواع آن تولید شده است.
سایزهای متداول آن معمولا کوچک بین 5میلیمتر تا 20 میلیمتر است.
چشم عروسک خواب و بیدار
این نوع چشم معمولا برای عروسک های پلاستیک سخت و صدادار استفاده می شود و ساختار آن به صورتیست که در محل چشم عروسک فرو میرود و محکم میشود که با خواباندن عروسک توسط نیروی جاذبه چشم بسته و با ایستادن دوباره باز میشود… این نوع چشم از نوع گران قیمت و اکثرا توسط کارخانه ها و کارگاهای حرفه ای عروسک سازی استفاده میشود…
انواع دیگر چشم عروسک
چشم ها متنوع و در سایزهای مختلف تولید میشوند و امکان نام بردن همه انواع آن خارج از حوصله نویسنده است. از دیگر انواع چشم می توان به نوع میخی و یا رزینی میخی و شیشه ای و چشم های حیوانات خزنده و چشم های دایناسورها اشاره کرد که ما در این مقاله سعی کردیم به انواع رایج استفاده شده در داخل کشور بپردازیم.
با نگاهی به صنعت عروسک سازی داخل کشور متوجه می شویم این یک صنعت نابالغ و عقب مانده از تکنولوژی روز دنیاست هرچند همیشه این هنرمندان خودساخته ایرانی هستند که از هیچ عروسک هایی زیبا و درخور تولید خواهند کرد ولی این امر در سایه تعامل با همه کشورهای دنیا قابل تحقق است و تکنولوژی هر صنعتی میتواند با روابط انتقال پیدا کند همانطور که تا به حال به صورت آهسته انجام شده است. امید است هروز چیزی جدید یاد بگیریم و اون رو بدون چشم داشت با دیگران به اشراک بگذاریم……
پامدا پلاست – دی 1401
